Θρησκευτικά Μνημεία

Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης

Τοποθετημένο στο λόφο μεταξύ της Σκάλας και της Χώρας, το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης είναι ένα από τα σημεία αναφοράς όχι μόνο της Πάτμου, αλλά του χριστιανισμού παγκοσμίως. Το σπήλαιο αυτό αποτέλεσε το καταφύγιο του Ηγαπημένου Μαθητή του Ιησού Ιωάννη το 95 μ.Χ. , όταν ο αυτοκράτορας Δομητιανός τον εξόρισε στην Πάτμο, τιμωρώντας τον για την κήρυξη του λόγου του Θεού στην Έφεσο. Όπως καταθέτει όμως ο ίδιος ο Ιωάννης, δεν φτάνει στην Πάτμο ως ένας εξόριστος ηττημένος ή ένας πολιτικός κρατούμενος σε καιρούς χαλεπούς, αλλά ως εξόριστος «εν πνευματική αποστολή», συνεχίζοντας να μεταλαμπαδεύει το Λόγο και την Ουσία του Θεού.

Όπως ο ίδιος ο Ευαγγελιστής μαρτυρεί στην έναρξη του βιβλίου αυτού «Εγώ Ιωάννης, ο και αδελφός υμών και κοινωνός εν τη θλίψει και βασιλεία και υπομονή εν Χριστώ Ιησού, εγενόμην εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω, δια τον Λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού. Εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα και ήκουσα οπίσω μου φωνήν μεγάλην ως σάλπιγγος λεγούσης […]|»

Στην εξορία του και σε αυτή την πνευματική του αποστολή τον συνοδεύει ο πιστός του μαθητής Πρόχορος. Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, κατά τη διάρκεια της διαμονής του Ιωάννη στο σπήλαιο, σκίστηκε ο βράχος, και μέσα από τρεις μικρότερες σχισμές, που συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, ακούστηκε η φωνή του Θεού, που υπαγόρεψε στον Ιωάννη το Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης. Ενδέχεται στο ίδιο μέρος να πραγματοποιήθηκε και η συγγραφή του 4ου κατά Ιωάννη Ευαγγελίου.

Από τον 17ο αιώνα ενσωματώθηκε δίπλα στο ιερό σπήλαιο ο ναός της Αγίας Άννας, ο οποίος χτίστηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο ως αφιέρωμα προς τη μητέρα της Θεοτόκου και την μητέρα του ίδιου του Οσίου που ονομαζόταν Άννα και της μητέρας του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού. Δεξιά του ναού βρίσκεται το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης, όπου μέσα σε αυτό βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Το Σπήλαιο αποτελεί μέρος ενός ενιαίου συγκροτήματος εκκλησιών και άλλων κτισμάτων (αποθήκες, κελιά, παρεκκλήσια) με το όνομα Αποκάλυψη.

Σήμερα, το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης έχει διαμορφωθεί σε λατρευτικό χώρο, όπου δίνεται η δυνατότητα στον προσκυνητή να δει το χώρο στον οποίο γράφτηκε η Αποκάλυψη, να αγγίξει την τριπλή σχισμή στο βράχο, να επεξεργαστεί το σημείο στο οποίο αναπαυόταν ο Ευαγγελιστής, καθώς και να αγγίξει τα κοιλώματα στον βράχο από όπου πιανόταν για να σηκωθεί, ενώ ακόμα έχει δημιουργηθεί σε ύψος ανθρώπινου αναστήματος το αναλόγιο του Προχόρου.

Το σπήλαιο της Αποκάλυψης αποτελεί ένα μέρος κατάνυξης, όπου ο προσκυνητής μπορεί να μυηθεί στην ομορφιά και το δέος με τη σιωπή, την αφή, την προσευχή και την ενόραση, καθώς με τα μάτια μπορεί να αφουγκραστεί την αίσθηση που γεννά η εικόνα του μεγαλοπρεπούς αυτού Ιερού Σπηλαίου.

Το 1999 κηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO μαζί με την Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου

To 1088 η Πάτμος με χρυσόβουλο παραχωρείται από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α’ Κομνηνό στον Όσιο Χριστόδουλο τον Λατρηνό, έναν προικισμένο και μορφωμένο μοναχό από τη Βιθυνία, προκειμένου να ιδρύσει ένα Μοναστήρι προς τιμήν του Ευαγγελιστή Ιωάννη και με αυτόν τον τρόπο να θεμελιώσει και προδιαγράψει την μοίρα του νησιού.

Xτισμένη στην κορυφή της Χώρας, η Μονή δεσπόζει σε όλο το νησί και θυμίζει βυζαντινό κάστρο. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι χτίστηκε στη θέση αρχαίου ναού της Aρτέμιδος και παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Περιβάλλεται από ακανόνιστο ορθογώνιο αμυντικό περίβολο που χρονολογείται από του τέλους του 11ου αιώνα μέχρι τον 17ο, ενώ από τη βυζαντινή περίοδο διατηρούνται το Kαθολικό, η τράπεζα και τα κελλιά.

Τον 11ο αιώνα ανοικοδομήθηκε το Καθολικό και κατά τον 12ο αιώνα προστέθηκαν τα παρεκκλήσια της Παναγίας και του Οσίου Χριστοδούλου. Στο παρεκκλήσι της Παναγίας, στη νότια πλευρά του καθολικού, ο ζωγραφικός διάκοσμος χρονολογείται στις τελευταίες δεκαετίες του 12ου αι., ενώ την ίδια εποχή και λίγο αργότερα τοιχογραφήθηκε η τράπεζα της Μονής, η οποία βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνία του καθολικού.

Tα κελλιά είναι παρατεταγμένα στη νότια πλευρά του οχυρωματικού περιβόλου. Στη Μονή υπάρχουν επίσης παρεκκλήσια των μεταβυζαντινών χρόνων : του Aγίου Bασιλείου, του Aγίου Nικολάου, του Tιμίου Σταυρού, του Προδρόμου, των Aγίων Aποστόλων (1603). Δύο μικρότερα βρίσκονται έξω από τον περίβολο της μονής : του Aγίου Γεωργίου και του Aγίου Oνουφρίου (1611).

Περίφημη θεωρείται η πλουσιότατη Βιβλιοθήκη του Μοναστηριού και η Συλλογή των κειμηλίων του, τα σημαντικότερα δείγματα της οποίας μπορεί να θαυμάσει κανείς στο επισκέψιμο σκευοφυλάκιο, το οποίο περιλαμβάνει έργα αμύθητης αξίας, λειτουργικά αντικείμενα και σκεύη με καλλιτεχνική και παιδευτική αξία και σημασία, καθώς και αρχαιότητες κλασσικών και παλαιοχριστιανικών χρόνων.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε το link: www.patmosmonastery.gr

Για να δείτε την ψηφιακή αναπαράσταση της Μονής μπορείτε να επισκεφθείτε το site:
https://www.google.com/culturalinstitute/u/0/collection/patmos-monastery?projectId=art-projec

Επικοινωνία: 22470 20800

Βαπτιστήριο

Ο Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, βρίσκεται στη Σκάλα κοντά στην παραλία του λιμανιού και δίπλα σε αυτόν διατηρούνται τα ερείπια των κτισμάτων, τα οποία κατά την πρώιμη χριστιανική εποχή χρησιμοποιούνταν ως «βαπτιστήριο». Η Παράδοση αναφέρει ότι εκεί βάπτιζε τους Πατμίους ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, ενώ άλλη παράδοση αναφέρει ότι εκεί στεκόταν ο Άγιος , όταν έστειλε στο βυθό της θάλασσας τον μάγο Κύνωπα. Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη είναι ενωμένη με το παρεκκλήσι του που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Πολύκαρπο.

Πηγή: http://www.patmosmonastery.gr/index.php/monastiriakoi-naoi/82-agios-ioannis-o-theologos-skalas-vaptistirion

Ιερά Μονή Ευαγγελισμού

Η Ιερά Μονή Ευαγγελισμού, το μεγαλύτερο γυναικείο Μοναστήρι του νησιού, βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού και έχει εκπληκτική θέα προς τον κόλπο των Κήπων, αφού είναι χτισμένη στην άκρη του βράχου.

Το 1613 ο Ηγούμενος της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου έχτισε ένα ερημητήριο στο σημείο αυτό, αφιερώνοντάς το στον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή που τον θεράπευσε από μια θανατηφόρο νόσο. Το 1937 ο Γέροντας Αμφιλόχιος Μακρής μετέτρεψε το ερημητήριο σε Μονή χτίζοντας και νέα κτίσματα και το αφιέρωσε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου Μητρός Ηγαπημένου.

Οι εικόνες και οι τοιχογραφίες της Μονής χρονολογούνται από τον 15ο έως και τον 17ο αιώνα. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η μοναχή Ολυμπιάς, μαθήτρια του διάσημου αγιογράφου Φώτη Κόντογλου, η οποία αγιογράφησε σημαντικό αριθμό των εικόνων της Μονής, ενώ παράλληλα πέρασε την τέχνη στους δικούς της μαθητές.

Η Μονή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά την Ιταλική κατοχή, καθώς οι μοναχές στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν την Ελληνική γλώσσα, ασχολήθηκαν με την διδασκαλία της στα μικρά παιδιά.

Σήμερα η μονή κατοικείται από μοναχές. Η κύρια δραστηριότητα τους είναι η κεντητική με την περιβόητη Πατινιώτικη βελονιά, η οποία λέγεται πως διατηρείται από την εποχή του Βυζαντίου. Άλλες ασχολίες τους είναι η Κηπουρική και η Μελισσοκομία, ενώ η Μονή αναπτύσσει μεγάλη φιλανθρωπική δραστηριότητα.

• Η Μονή είναι επισκέψιμη καθημερινά (εκτός Παρασκευής) από τις 9.00 – 11.00 π.μ.
• Τηλέφωνο επικοινωνίας : 22470 31276/ 31336

Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής

Η γυναικεία Ιερά Μονή «Ζωοδόχος Πηγή» βρίσκεται νοτιοδυτικά της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Χώρα και ιδρύθηκε το 1607 από τον Ηγούμενο της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, Παρθένιο Παγκώστα, ο οποίος την αφιέρωσε στην Παναγία (Ζωοδόχο Πηγή) και τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. Ο προορισμός του Μοναστηριού ήταν να λειτουργεί σαν καταφύγιο χηρών, ορφανών αλλά και ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Η δισυπόστατη εκκλησία είναι διακοσμημένη με τοιχογραφίες από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα,ενώ τα τέμπλα της είναι ξυλόγλυπτα και χρονολογούνται τον 16ο αιώνα.

Η εικόνα της Παναγιάς Ελεούσας στην εκκλησία της μονής θεωρείται θαυματουργή και το πρώτο καταγεγραμμένο θαύμα της χρονολογείται το 1956. Στη Μονή εγκαινιάστηκε το 2007 ένα μικρό μουσείο με ιερά σκεύη της Μονής. Η μονή γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου.

• Η Ιερά Μονή είναι επισκέψιμη καθημερινά από τις 08:00 έως τις 12:00 π.μ. καθώς και από 17:00 έως 19:30 μ.μ. (εκτός από απογεύματα Σαββάτου)
• Τηλέφωνο επικοινωνίας : 2247020800

Μονή Άγια των Αγίων

Γυναικεία Ιερά Μονή που ιδρύθηκε κατά τον 16^ον αι. και βρίσκεται στην Χώρα Πάτμου.

Πριν αποφασίσετε να την επισκεφθείτε θα πρέπει να επικοινωνήσετε καθότι δεν έχει σταθερό ωράριο επισκέψεων.

Τηλέφωνο επικοινωνίας : 2247031030

Ιερά Καθίσματα

Άγιοι Ανάργυροι (11^ος αι.)

Αγ. Παντελεήμων Χιλιομοδίου (16^ος αι.)

Όσιος Χριστόδουλος Αλυκών (17^ος αι.)

Αγ. Γεώργιος του Αυλακιού (17^ος αι.)

Παναγία του Γραβά (18^ος αι.)

Παναγία της Κουμάνας (18^ος αι.)

Παναγίας του ΧΑΡΟΥ ΛΕΙΨΩΝ (17^ος αι.)

Προφήτη Ηλία (18^ος αι.)

Για περισσότερες πληροφορίες κάντε κλικ ΕΔΩ

Εκκλησίες

Δημοτικές Εκλλησίες

Στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και στην κτηματολογική μερίδα του Δήμου Πάτμου ανήκουν οι ακόλουθες εκκλησίες:

• Άγιοι Απόστολοι (Χώρα)
• Η Μεγάλη Παναγία (Χώρα)
• Ο Χριστός (Χώρα)
• Ιερό Κάθισμα Αγίων Πάντων Απολλώ (Απολλώ)
• Παναγία Γερανού (Γερανός)

Ενορίες